κατεβάστε το pdf εδώ
Το παρακάτω κολλάζ φράσεων αποτελεί και το ίδιο μέρος του συνολικού κολλάζ κειμένων που συνθέτουν το ανά χείρας τεύχος, και έτσι επιδιώκει να προβάλλει μια πτυχή του προβληματισμού γύρω από το ζήτημα του χώρου και της αστικής ζωής στην καπιταλιστική κοινωνία, βασισμένο σε κείμενα της Καταστασιακής Διεθνούς.
Αυτός ο κόσμος κυριαρχεί πάνω στον τρόπο ύπαρξής μας και μας συντρίβει. Ο χώρος περιέχει και εγκλωβίζει κάθε πράξη, κάθε σκέψη, κάθε όψη και οπτική, κάθε αίσθηση, είναι αυτός που περιβάλλει το χρόνο μας και αλληλεπιδρά με αυτόν. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν γύρω τους τίποτα, που να μην είναι το ίδιο τους το πρόσωπο, όλα τους μιλούν για τον εαυτό τους, και το ίδιο το περιβάλλον τους, ακόμα ζωντανεύει. Ο Χέγκελ υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος παρεμβαίνει στο εξωτερικό περιβάλλον του προκειμένου να το μεταβάλει σύμφωνα με τον εαυτό του. Βρίσκει έπειτα σ’αυτό πάλι τους δικούς του καθορισμούς. Όμως ο άνθρωπος δεν είναι ελεύθερο υποκείμενο αλλά είναι προϊόν των ιστορικών συνθηκών στις οποίες ζει, και έτσι επηρεάζεται από τις κοινωνικές συνθήκες, τη θέση του στην παραγωγή, την ιδεολογία που φέρει κλπ. Αυτή η διαδικασία συμβάλλει καθοριστικά στην αναπαραγωγή της σχέσης του εαυτού με το περιβάλλον του, της αντιμετώπισης, διαμόρφωσης και τελικά επίδρασης του εξωτερικού περιβάλλοντος στη βάση των δεδομένων κοινωνικοιστορικών συνθηκών.
Ο χρόνος που περνάμε σε κάθε χώρο, η δράση μας, οι σκέψεις μας, αφήνουν το αποτύπωμά τους εκεί και τον καθορίζουν. Οι χρόνοι διαμορφώνουν χώρους και αντίστροφα. Υπάρχουν συγκεκριμένοι χώροι για συγκεκριμένους χρόνους και συγκεκριμένες πράξεις. Υπάρχει μία τάση των ανθρώπων να ριζώνουν σε συγκεκριμένα σημεία της πόλης. Το σημερινό οικοδομικό σύστημα είναι μια τεχνική που πολλαπλασιάζει την παθητικότητα και τον κοινωνικό κατατεμαχισμό. Οι κοινωνικές σχέσεις γίνονται αδύνατες. Οι γειτονιές δεν έχουν παρά μόνο δύο θέματα, που κυριαρχούν πάνω στο σύνολο: την κυκλοφορία των αυτοκινήτων και την άνεση μέσα στο σπίτι σου. Η κυκλοφορία είναι η οργάνωση της απομόνωσης όλων. Δεν κατοικούμε σε μια γειτονιά της πόλης, αλλά κάπου μέσα στον χώρο της ιεραρχίας. Το σχέδιο μιας πόλης, οι δρόμοι, οι τοίχοι, οι γειτονιές οργανώνουν την επιβίωση και εμποδίζουν τη ζωή. Η πολεοδομία είναι ένα από τα κομμάτια εκείνα της κοινωνικής δύναμης που υποτίθεται πως αναπαριστούν μια συναφή συνολικότητα και τείνουν να θεσμοποιηθούν σα συνολική ερμηνεία και οργάνωση, ενώ δεν κάνουν τίποτ’άλλο απ’το να καλύπτουν την πραγματική συνολικότητα που τα παρήγαγε και να τη διατηρούν. Αυτή η κοινωνία κατασκευάζει το πεδίο που την αντιπροσωπεύει ακριβώς, που συγκεντρώνει τις πιο τέλειες προϋποθέσεις για την καλή λειτουργία της. Συγχρόνως εκφράζει στο χώρο, την καθαρή γλώσσα της οργάνωσης της καθημερινής ζωής, τη βασική αρχή της, αυτή της αλλοτρίωσης και της καταπίεσης.
Σε οποιαδήποτε διαδικασία καπιταλιστικής παραγωγής παράγονται και αναπαράγονται συγκεκριμένες κοινωνικές σχέσεις. Όταν παράγεται χώρος συμβαίνει το ίδιο με μια ειδοποιό διαφορά, ότι ο τρόπος με τον οποίο παράγεται ο χώρος, η πολεοδομία, επιβάλλει έναν τρόπο ζωής. Η πολεοδομία δεν υπάρχει: είναι μια ιδεολογία με την έννοια του Μαρξ. Το δομημένο περιβάλλον είναι αποτέλεσμα ενός συστήματος που υπερεκμεταλλεύτηκε το χώρο και που ενσωμάτωσε την εκμεταλλευτική του ταυτότητα στα κτίρια, τους δρόμους, τις πλατείες. Η πολεοδομία αποτελεί μια ιδεολογία, που οργανώνει όλη την κοινωνική ζωή, συμβάλλει στην απομόνωση και εκμηδενίζει την συμμετοχή. Ο χώρος της πόλης γίνεται αντιληπτός ως θέαμα, αφού κι αυτού η δημιουργία αποτελεί διαχωρισμένη από την υπόλοιπη ζωή δραστηριότητα. Αντιλαμβανόμαστε το χώρο (και το χρόνο) ως δοσμένο, ως προ-καθορισμένο, έτσι αντιδρούμε μηχανιστικά. Αντιδρούμε σύμφωνα με το ένστικτο μας αντί να αντιδράσουμε σύμφωνα με τις επιθυμίες μας. Έτσι πραγματοποιείται η υλοποίηση ΜΙΑΣ αντίληψης της ευτυχίας.
Περπατώντας σε έναν οποιονδήποτε δρόμο της σύγχρονης δυτικής πόλης υλοποιείται με ίδια ή ελαφρώς παραλλαγμένη μορφή η ίδια επιταγή όσον αφορά τη δόμηση, τη λειτουργία και σε τελική ανάλυση τη ζωή στην πόλη. Όλες οι διαχωρισμένες δραστηριότητες: εργασία, σπίτι, διασκέδαση, κατανάλωση, κίνηση, κλπ παίρνουν χωρική μορφή στην πόλη και όλα αυτά σε ένα σύνολο αμετάβλητο και απρόσιτο, για να μπορεί να αναπαράγει τον μηχανισμό που το παρήγαγε. Το σύνολο δημιουργεί μια τάξη στην πόλη με βάση την οποία είμαστε υποχρεωμένοι να ζούμε.
Ολόκληρος ο χώρος έχει καταληφθεί από τον αντίπαλο. η στιγμή της εμφάνισης της αυθεντικής πολεοδομίας θα είναι η στιγμή της δημιουργίας κενών της κατάληψης αυτής. ΕΚΕΙκαιΤΟΤΕ λοιπόν πρόκειται να εκδηλωθούν με μεγαλύτερη καθαρότητα οι νέες όψεις της κρίσης της. Η ανατροπή θα έρθει όταν κάθε είδους αντίδραση θα είναι συνειδητή, αμφισβητητική και επεμβατική στο χώρο και το χρόνο. Επομένως, η επαναστατική αρχιτεκτονική θα είναι ένα μέσο τροποποίησης των τρεχουσών αντιλήψεων περί χώρου και χρόνου.
Στόχος είναι η πραγμάτωση της πολεοδομίας (της τέχνης και οποιασδήποτε άλλης διαχωρισμένης δραστηριότητας) μέσα στη ζωή. Η ενσωμάτωση στη ζωή όλων των διαχωρισμένων δραστηριοτήτων είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη για το βίωμα και η έξοδος από τον κόσμο του θεάματος. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλα τα μέσα, αρκεί να εξυπηρετούν μια ενιαία δράση. Ο συντονισμός των καλλιτεχνικών και των επιστημονικών μέσων πρέπει να οδηγεί στην πλήρη συγχώνευσή τους.
Ως εργαλείο οι Καταστασιακοί χρησιμοποιούν την Ενωτική Πολεοδομία. Είναι η θεωρία της συνδυασμένης χρήσης τέχνης και τεχνικής, ως μέσα που συνεισφέρουν στην δόμηση ενός ενιαίου περιβάλλοντος διαβίωσης, σε δυναμική σχέση με πειράματα συμπεριφοράς. Δεν είναι κάποιο σύστημα αστικής ανάπτυξης αλλά μια κριτική της αστικής ανάπτυξης. Η Ενωτική Πολεοδομία αντιτίθεται στην ακινητοποίηση των πόλεων μέσα στο χρόνο και κηρύσσει τον διαρκή μετασχηματισμό τους, μια επιταχυνόμενη κίνηση εγκατάλειψης και ανοικοδόμησης της πόλης με όρους χρονικότητας, αλλά και χωρικότητας. Η Ενωτική Πολεοδομία αντιστρατεύεται και την δεσμευτική χωροθέτηση ή τακτοποίηση των ανθρώπων σε συγκεκριμένες αστικές περιοχές. Στα πλαίσια της ενωτικής πολεοδομίας χρησιμοποιούν την περιπλάνηση και το παιχνίδι ως δύο πρακτικές που βοηθούν στην αντίστροφη διαδικασία παραγωγής θεάματος και τελικά στο βίωμα. Προσπαθούν με αυτόν τον τρόπο να δημιουργήσουν θύλακες ελευθερίας, εφήμερες έστω προεικονίσεις μιας άλλης ζωής, μιας άλλης αντίληψης της ευτυχίας, ακόμα και μιας άλλης κοινωνίας σε μια προσπάθεια απελευθέρωσης των δυνατοτήτων που κρύβει το παρόν.
Η ενωτική πολεοδομία είναι το «ολικό έργο τέχνης» όπου ο «καλλιτέχνης» δεν παράγει πλέον μορφές αλλά δημιουργεί τις συνθήκες πραγμάτωσης της φιλοσοφίας και της τέχνης. Ο Μαρξ είχε πει: «Η φιλοσοφία για να πραγματωθεί προϋποθέτει την κατάργηση του προλεταριάτου. Και το προλεταριάτο για να καταργηθεί προϋποθέτει την πραγμάτωση της φιλοσοφίας.»